Tüp Bebek (IVF) Tedavisi: Başarıyı Etkileyen Faktörler ve Adım Adım Süreç
Tüp bebek (IVF), doğal yolla gebelik elde edemeyen çiftler için en etkili yardımcı üreme yöntemlerinden biridir. Başarı; yalnızca laboratuvar tekniklerine değil, doğru aday seçimine, kişiye özel protokole, embriyo transfer stratejisine ve yaşam tarzı faktörlerine de bağlıdır. Bu yazıda, Prof. Dr. Alparslan Baksu’nun klinik yaklaşımına uygun şekilde IVF sürecini adım adım özetleyip başarıyı etkileyen temel unsurları anlaşılır bir dille ele alıyoruz.
Kimler IVF için uygun adaydır?
Tüplerde tıkanıklık veya tüplerin cerrahi olarak alınmış olması
Sperm sayısı/ hareketliliği/ morfolojisinde belirgin sorunlar
Açıklanamayan infertilite (1 yıl düzenli, korunmasız ilişkiye rağmen gebelik yoksa)
Endometriozis, ileri yaş, düşük yumurta rezervi gibi durumlarda doktor önerisi
Önceki tedavilerden yanıt alınamaması
Değerlendirme, her çift için kişiselleştirilir. Altta yatan nedenler belirlendikten sonra en uygun tedavi planı oluşturulur.
İlk muayene ve gerekli testler
Kadın değerlendirmesi: AMH ve diğer hormon testleri, antral folikül sayımı, rahim ve endometrium değerlendirmesi
Erkek değerlendirmesi: Semen analizi, gerekirse ileri sperm testleri
Enfeksiyon ve genel sağlık taraması: Tedavi güvenliğini sağlamak için
IVF zaman çizelgesi (özet)
Kişiye göre değişebilmekle birlikte tipik akış aşağıdaki gibidir:
- Yumurtalıkların uyarılması (8–12 gün): Günlük ilaçlar ile birden fazla follikül geliştirilir.
- Yumurta toplama (OPU – Gün 0): Hafif anestezi altında, vajinal ultrason eşliğinde uygulanan kısa bir işlemdir.
- Döllenme ve embriyo gelişimi (Gün 0–5): Klasik IVF veya ICSI ile döllenme; embriyolar 3. gün (cleavage) ya da 5. gün (blastosist) aşamasına kadar izlenir.
- Embriyo transferi (Gün 3 veya 5): Uygun sayıda ve kalitede embriyo rahme yerleştirilir. Embriyo sayısı, tıbbi değerlendirme ve ilgili mevzuat çerçevesinde belirlenir.
- β-hCG (gebelik testi): Transferden yaklaşık 9–12 gün sonra kanda ölçülür.
Kişiye özel protokol: Neden önemlidir?
Protokol seçimi (antagonist/uzun protokol vs.) yumurta rezervine, yaşa ve önceki yanıta göre yapılır.
Trigger zamanı ve tipi (hCG/agonist) OHSS riskini azaltmak ve olgun oosit sayısını artırmak için bireyselleştirilir.
Taze mi, dondur-çöz mü? Endometrium durumu, hormon seviyeleri ve embriyo kalitesine göre taze transfer yapılır veya embriyo dondurulup en uygun siklusta transfer edilir.
Laboratuvar aşamaları: Kısa ve anlaşılır
IVF vs. ICSI: Sperm parametreleri ve önceki döllenme öyküsü karar verdiricidir.
Kültür ve değerlendirme: Embriyo gelişimi mikroskop altında objektif kriterlerle izlenir.
PGT (Genetik tarama): Doktorun uygun gördüğü seçilmiş durumlarda embriyo genetik değerlendirmesi planlanabilir.
Transfer stratejisi: Başarı ve güvenlik dengesi
Transferin günü: 3. gün veya 5. gün; embriyo sayısı/kalitesi ve rahim hazırlığına göre belirlenir.
Embriyo sayısı: Çoğul gebelik riskini artırabileceğinden, her hasta için klinik gereklilik ve yasal çerçeve göz önüne alınarak planlanır.
Destek tedavileri: Progesteron başta olmak üzere luteal faz desteği, endometriumun embriyoyu kabulüne yardımcı olur.
Başarıyı etkileyen 9 temel faktör
- Kadın yaşı (özellikle ≥35)
- Yumurta rezervi ve kalitesi (AMH, antral folikül sayısı)
- Sperm parametreleri
- Embriyo kalitesi ve gelişim hızı
- Endometrium kalınlığı ve reseptivite
- Uterin patolojiler (polip, miyom vb.)
- Endometriozis ve bağışıklıkla ilişkili durumlar
- Yaşam tarzı (sigara/alkol, uyku, stres, beslenme)
- Önceki tedavilerden alınan yanıt ve kişisel tedavi uyumu
Sık sorulan sorular
IVF ağrılı bir süreç midir?
Yumurta toplama işlemi sedasyon altında yapılır ve genellikle ağrısızdır. Transfer ise çoğu zaman ağrısız ve kısa sürer.
Kaç deneme yapmak gerekir?
Bu, yaş, yumurta rezervi ve önceki yanıta göre değişir. Doktorunuz sizin için en rasyonel planı belirler.
Dondurulmuş embriyo transferi başarısı nasıldır?
Uygun koşullarda, taze transferle benzer başarı oranları elde edilebilir. En doğru zamanlama kişiye özel belirlenir.
Beslenme ve vitaminler başarıyı artırır mı?
Genel sağlık ve yaşam tarzı olumlu etkileyebilir; ancak tek başına “mucize” bir takviye yoktur. Kişisel plan için doktor önerisi esastır.
Sonuç
IVF’de başarı; doğru tanı, kişiye özel protokol, yüksek standartlı laboratuvar süreçleri ve güvenli bir transfer stratejisinin bileşimidir. Prof. Dr. Alparslan Baksu ve ekibi, her çifte özgü tıbbi verileri dikkate alarak tedavi planını birlikte şekillendirir ve sürecin her adımında bilimsel ve şeffaf bir yaklaşım sunar.